Jak zwalczyć trądzik?

07.12.2022

Trądzik to choroba dermatologiczna, która dotyka nie tylko nastolatków. Coraz więcej dorosłych osób również zmaga się z wykwitami na skórze, a niewłaściwa pielęgnacja lub niepodjęcie skutecznego leczenia zwykle tylko pogarsza stan rzeczy.

Czym jest trądzik?

Trądzik to powszechna choroba skóry, w której dochodzi do wydzielania nadmiernej ilości sebum, co spowodowane jest najczęściej zmianami hormonalnymi. Sebum wydostaje się na powierzchnię skóry przez gruczoły łojowe. Kanaliki prowadzące do gruczołów mogą zostać zaczopowane poprzez nadmiar łoju i zrogowaciały naskórek, co z kolei prowadzi do powstania tak zwanych zaskórników, czyli niezapalnych zmian trądzikowych. Zaskórnik stwarza idealne warunki do rozwoju bakterii, których nadmiar prowadzi do powstania w jego okolicy stanu zapalnego. Najczęstszym winowajcą są bakterie z gatunku Cutibacterium Acnes. To właśnie ten szczep odpowiada za około 80% trądziku wśród pacjentów między 11. a 30. rokiem życia.

Rozhuśtane hormony, ale nie tylko…

Od lat dermatolodzy wskazali nierównowagę hormonalną (nadmiar androgenów) jako przyczynę powstawania trądziku. Gospodarka hormonalna najbardziej rozhuśtana jest w wieku pokwitania. To był powód, że w przeszłości trądzik u młodych kobiet często leczono hormonalnie, podając pigułkę antykoncepcyjną, która wyrównywała poziom hormonów w organizmie. Jednak coraz częściej nasz styl życia powoduje zaburzenia hormonalne także w wieku dorosłym. Życie w nadmiernym stresie, jedzenie wysoko przetworzonej żywności, a także zbyt częste zarywanie nocy i niewysypianie się indukują problemy z hormonami, a to może skutkować trądzikiem. I to bez względu na wiek. Podobnie niekorzystne działanie na skórę wykazują pewne czynniki zewnętrzne, np. smog. Problem można też sobie „zafundować” niewłaściwą pielęgnacją i błędnymi nawykami. Prosimy się o kłopoty, kiedy niedostateczne oczyszczamy skórę, nie zmywamy makijażu, używamy brudnych pędzli czy gąbeczek. To świetny wstęp do rozpoczęcia hodowli bakterii na własnej skórze. Jednak równie negatywnie może zadziałać nadmiar: zbyt intensywne oczyszczanie skóry, zbyt częste jej złuszczanie, sięganie po mocno wysuszające kosmetyki czy wiele kosmetycznych warstw nakładanych na skórę rzekomo dla poprawy jej kondycji. W pielęgnacji przeciwtrądzikowej kluczem jest znalezienie złotego środka.

Mam pryszcze! Co robić?

Przede wszystkim nie wyciskać, bo to w niczym nie pomoże doraźnie, a pozostawi na przyszłość niechcianą pamiątkę w postaci blizn. Przy umiarkowanej postaci trądziku wystarczy konsultacja z farmaceutą, kosmetologiem lub dermokonsultantką, by poprzez właściwą pielęgnację zniwelować problem. W przypadku nasilonego trądziku konieczna będzie raczej wizyta u dermatologa, który rozpozna, z jakim trądzikiem zmagamy się, zaproponuje leczenie i odpowiednią rutynę pielęgnacyjną.

Trądzik pospolity

Inaczej nazywany młodzieńczym, bo rzeczywiście najczęściej dotyka nastolatków i młodych dorosłych. Przyczyna tkwi w nadmiarze androgenów – hormonów męskich. Trądzik pospolity dotyczy ok. 85% populacji w okresie dojrzewania. Największe nasilenie zmian występuje u dziewczyn między 14.–17. rokiem życia, a u chłopców w 16.–19. roku życia. U młodych kobiet silny trądzik czasem jest podstawą do dalszej diagnostyki i może ujawnić zespół policystycznych jajników. W takim przypadku dobrze dobrana hormonoterapia jest w stanie poradzić sobie z obiema przypadłościami.

Trądzik pospolity to jednak wciąż dość szeroka grupa, którą można również podzielić na mniejsze podtypy.

trądzik zaskórnikowy – charakteryzuje się obecnością jedynie zaskórników, bez zmian zapalnych w obrębie gruczołów łojowych i mieszków włosowych. To jedna z najłagodniejszych odmian trądziku, której stosunkowo łatwo jest się pozbyć – właściwa pielęgnacja jest w stanie usunąć niechciane pryszcze z powierzchni.
trądzik guzkowo-cystowy – zmiany skórne przyjmują postać cyst wypełnionych ropą – tu już zdecydowanie warto zasięgnąć opinii lekarza i wdrożyć leczenie, najczęściej oparte na przyjmowaniu określonych antybiotyków lub leków na bazie retinoidów.
trądzik grudkowo-krostkowy – najprostsza do rozpoznania odmiana trądziku pospolitego, grudki i krostki powstałe w jego wyniku potocznie nazywane są pryszczami – w tym przypadku warto zacząć od konsultacji lekarskiej i zastosować odpowiednie leczenie miejscowe lub ogólne połączone z właściwą pielęgnacją.
trądzik piorunujący – najcięższa i najtrudniejsza do wyleczenia postać trądziku pospolitego. Oprócz zmian skórnych występują również inne objawy – chorobę powinien skonsultować doświadczony dermatolog i zastosować optymalne metody leczenia – najczęściej połączenie miejscowej i ogólnoustrojowej farmakoterapii.

Trądzik ropowiczy

To znacznie trudniejszy przeciwnik. Na szczęście występuje zdecydowanie rzadziej niż pospolity. Charakteryzuje się występowaniem zaognionych, ropnych zmian na twarzy, klatce piersiowej i ramionach. Zmiany występujące przy trądziku ropowiczym są przeważnie bolesne oraz mogą zostawiać trwałe i nieregularne blizny. Ten rodzaj trądziku zdecydowanie wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.

Trądzik różowaty

To wciąż nieoczywista i trudna w leczeniu postać trądziku. Związana jest z nieprawidłowym funkcjonowaniem naczyń krwionośnych w okolicy twarzy. Początkowo na twarzy ujawniają się czerwone plamki, a z czasem w miejscach zaczerwienień pojawiają się także wypryski i inne zmiany skórne. Trądzik różowaty przeważnie występuje u kobiet, a największe nasilenie objawów zwykle przypada na okres pomiędzy 30. a 40. rokiem życia. W przypadku trądziku różowatego raczej nie występują zaskórniki, charakterystyczne dla niemalże każdego innego przypadku tej choroby. Uwaga: kosmetyki na trądzik pospolity w niczym nie pomogą w przypadku trądziku różowatego. Ta postać choroby wymaga leczenie pod nadzorem dobrego dermatologa i pielęgnacji opartej na kosmetykach przeznaczonych dla skóry z trądzikiem różowatym.

Inne rodzaje trądziku to choćby trądzik zawodowy – wywołany poprzez kontakt z określonymi substancjami, które mogą wywoływać zmiany skórne. Istnieje również trądzik noworodkowy/niemowlęcy, którego powodem najczęściej są hormony, jakie młoda mama przekazuje dziecku, karmiąc je piersią. W tym przypadku zmiany najczęściej mijają samoczynnie. Zawsze jednak warto każdą niepokojącą zmianę na skórze dziecka omówić z lekarzem pediatrą, który odróżni ewentualny trądzik niemowlęcy od zmian alergicznych.

Czym się dziś leczy trądzik?

Leków stosowanych miejscowo i doustnie jest naprawdę sporo. Kluczowe są w nich konkretne składniki, które wykazują skuteczność w kuracjach przeciwtrądzikowych. Działanie keratolityczne i przeciwzakónikowe wykazują kwas salicylowy, retinoidy, nadtlenek benzoilu, kwasy AHA i BHA, kwas azelainowy. Przeciwbakteryjnie działają antybiotyki, nadtlenek benzoilu czy kwas azelainowy. Przeciwzapalne działanie wykazują oczywiście antybiotyki z grupy makrolidów i tetracyklin, nadtlenek benzoilu, retinoidy oraz kwas azelainowy. Ten ostatni i kwas salicylowy mają też działanie przeciwłojotokowe. Lekiem z wyboru w przypadku ciężkiego trądziku guzowatego i trądziku umiarkowanego do ciężkiego, który nie odpowiedział na leczenie konwencjonalne jest izotretynoina (retinoid; pochodna witaminy A).

Pielęgnacja w przypadku trądziku

Pielęgnacja jest kluczowa. Co na trądzik sprawdza się najlepiej? Dermokosmetyki. Stworzone we współpracy z dermatologami, przetestowane klinicznie na osobach zmagających się z tą chorobą, a więc skuteczne i bezpieczne. Pielęgnacja musi być niezwykle uważna, oparta o cztery kroki: oczyszczanie, tonizację, nawilżanie i złuszczanie martwego naskórka. Nie mogą być to jednak zbyt agresywnie działające produkty, które sprawią, że skóra stanie się jeszcze bardziej bezbronna, pozbawiona pożytecznego mikrobiomu, przez co narażona na działanie bakterii patogennych. Najlepiej jest mieć indywidualnie dobrany program pielęgnacyjny przez dermatologa lub doświadczonego kosmetologa i trzymać się zasad. Warto też dodać, że na różnych etapach leczenia skóra może wymagać zmodyfikowanej pielęgnacji, dlatego nie ma jednego i uniwersalnego przepisu, podobnie jak różne są postacie trądziku i stany jego nasilenia.

Leczenie trądziku wymaga cierpliwości i uważności. Da się go jednak wyleczyć lub opanować właściwą pielęgnacją, by wreszcie cieszyć zdrową, piękną skórą.